Thủ tướng Bayrou kêu gọi bỏ phiếu tín nhiệm nhằm tìm kiếm ủng hộ cho kế hoạch ngân sách, nhưng khả năng cao sẽ thất bại, khiến chính phủ Pháp sụp đổ.
Thủ tướng Pháp Francois Bayrou ngày 25/8 thông báo đã đề nghị Tổng thống Emmanuel Macron triệu tập phiên họp quốc hội vào ngày 8/9 để bỏ phiếu tín nhiệm với chính phủ. Ông Bayrou kỳ vọng nhận được sự ủng hộ từ quốc hội để thúc đẩy một đề xuất thắt chặt ngân sách đang gây tranh cãi.
Động thái của Thủ tướng Bayrou gây bất ngờ, được ví như một canh bạc chính trị tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nếu chiến thắng, ông sẽ tiến gần hơn đến khả năng triển khai thành công ngân sách cho năm 2026. Nếu thất bại, ông Bayrou sẽ phải từ chức, chính phủ sụp đổ, đẩy chính trường Pháp vào khủng hoảng.
Thủ tướng Pháp Francois Bayrou (trái) và Tổng thống Emmanuel Macron phát biểu tại Paris ngày 13/7. Ảnh: AFP
Theo giới quan sát, kịch bản thất bại khả năng cao xảy ra, bởi Thủ tướng Bayrou cần tối thiểu 289 phiếu ủng hộ trên 577 nghị sĩ, trong khi liên minh cầm quyền trung dung chỉ giữ 210 ghế, còn phe đối lập, gồm các đảng như Mặt trận Quốc gia (RN) cực hữu, đảng cực tả LFI, đảng Xã hội (PS) giữ tổng cộng hơn 320 ghế.
Nếu không nhận đủ số phiếu ủng hộ trong cuộc bỏ phiếu tín nhiệm, ông Bayrou sẽ là thủ tướng Pháp thứ tư phải rời ghế trong vòng 600 ngày, sau bà Elisabeth Borne, ông Gabriel Attal và ông Michel Barnier. Kế hoạch ngân sách cho năm 2026 cũng bị hủy bỏ. Tổng thống Macron sẽ phải đề cử thủ tướng mới, có thể là đồng minh trong liên minh cầm quyền hoặc xây dựng chính phủ kỹ trị.
“Ông Macron vốn đã không có nhiều phương án từ lúc chọn ông Bayrou thay thế ông Barnier”, Paul Smith, trưởng khoa Ngôn ngữ Hiện đại Đại học Nottingham, Anh, trả lời France 24. “Câu hỏi mà Tổng thống Pháp đang phải đối mặt là ai đủ năng lực tìm ra con đường không chọc giận lãnh đạo cực hữu Marine Le Pen ngay lập tức?”.
Bà Le Pen là thủ lĩnh RN, đảng đang giữ 123 ghế tại quốc hội. RN từng kiến nghị bỏ phiếu bất tín nhiệm với thủ tướng Barnier cuối năm 2024, do ông dùng quyền lực đặc biệt để duyệt một phần ngân sách năm 2025. Do không hội đủ ủng hộ, ông Barnier bị phế truất chỉ ba tháng sau khi nắm quyền, trở thành thủ tướng Pháp có nhiệm kỳ ngắn nhất kể từ năm 1958.
“Vòng lặp này có thể sẽ tiếp diễn”, Andrew Smith, sử gia về lịch sử Pháp hiện đại, Đại học Queen Mary, Anh, cảnh báo. “Tôi nghĩ chúng ta sẽ lại có một chính phủ rời rạc, chỉ là những người theo đường lối trung dung, cố gắng ghép mọi thứ lại với nhau”.
Triển vọng này càng phủ bóng hơn nữa lên thời gian tại nhiệm còn lại của Tổng thống Macron, dự kiến mãn nhiệm tháng 5/2027. Ông chủ Điện Elysee đang phải đối mặt ngày càng nhiều lời kêu gọi từ chức.
“Ông Macron là sự hỗn loạn. Ông ấy phải rời đi”, Jean-Luc Melenchon, lãnh đạo đảng cực tả LFI, cho biết, thêm rằng ông định kích hoạt một điều khoản cho phép quốc hội luận tội Tổng thống.
Tổng thống Macron bác bỏ, kêu gọi các bên “tìm kiếm thỏa hiệp” trước cuộc bỏ phiếu tín nhiệm ngày 8/9, cho rằng đây “không phải thách thức không thể vượt qua”.
Pháp rơi vào bất ổn chính trị kể từ khi ông Macron bất ngờ tổ chức bầu cử sớm vào tháng 6/2024. Kết quả bỏ phiếu khiến quốc gia này phải đối mặt với tình trạng “quốc hội treo”, nơi không đảng phái nào chiếm thế đa số tại cơ quan lập pháp.
Kinh tế Pháp vẫn vận hành tương đối tốt, nhưng chính phủ đang không kiểm soát được chi tiêu. Năm 2024, ngân sách Pháp thâm hụt 168,6 tỷ euro (196 tỷ USD), tương đương 5,8% GDP, trong khi tiêu chuẩn chung của Liên minh châu Âu (EU) là không quá 3%. Tình trạng này nếu kéo dài sẽ làm suy yếu vị thế của Pháp.
Ông Bayrou đang đưa ra kế hoạch ngân sách tham vọng với nhiều đề xuất cắt giảm mạnh tay và có thể tăng thuế, đặt mục tiêu giảm thâm hụt xuống còn 4,6% GDP vào năm 2026 và 2,8% vào năm 2029. Một trong những đề xuất vấp phải phản đối mạnh mẽ là bỏ hai trong số 11 ngày nghỉ lễ hàng năm ở Pháp.
Phe đối lập chỉ trích các biện pháp của ông Bayrou quá hà khắc và thiếu công bằng xã hội. Người dân Pháp cũng phản đối, các công đoàn kêu gọi biểu tình quy mô lớn, đình công trên khắp đất nước vào ngày 10 và 18/9.
Lãnh đạo cực hữu Marine Le Pen trả lời phỏng vấn đài TF1 ở Boulogne-Billancourt, ngoại ô Paris, Pháp ngày 31/3. Ảnh: AFP
Giới chuyên gia cho rằng Thủ tướng Bayrou vẫn có thể lách qua “khe cửa hẹp”, nếu ông có thể thuyết phục các đảng phái nhỏ khác ủng hộ chính phủ. Ông Bayrou đã triển khai nỗ lực này từ ngày 1/9, bất chấp phe đối lập cho rằng “đã quá muộn”.
“Nếu các bạn nghĩ tôi từ bỏ một cuộc chiến mà tôi đã, đang và sẽ tiếp tục trong tương lai thì các bạn đã lầm”, ông Bayrou tuyên bố.
Cựu tổng thống Nicolas Sarkozy cho rằng Pháp “không có giải pháp nào khác” cho cuộc khủng hoảng chính trị hiện tại ngoài một cuộc bầu cử sớm. Đây cũng là điều phe đối lập đang mong chờ.
“Jordan và tôi đang kêu gọi nhanh chóng giải tán quốc hội”, thủ lĩnh RN Le Pen phát biểu ngày 2/9, nhắc đến “cánh tay phải” của bà là Jordan Bardella, sau cuộc gặp dài một giờ với ông Bayrou tại văn phòng thủ tướng Pháp.
“Chúng ta càng sớm trở lại hòm phiếu, nước Pháp càng sớm có một ngân sách chi tiêu”, ông Bardella nói.
Như Tâm (Theo France 24, euronews, AP)