Phường, xã TP HCM chật vật vì ‘thừa cán bộ nhưng thiếu người có chuyên môn’

Khi sáp nhập với Thạnh Mỹ Lợi, phường Cát Lái có diện tích gần 20 km2, dân số gần 68.000 người. Địa phương được định hướng phát triển thành trung tâm kinh tế cảng biển, logistic của TP HCM và vùng Đông Nam Bộ. Phường có 36 dự án lớn đang thực hiện với 11 dự án sử dụng vốn ngân sách.

Theo ông Võ Tấn Quan, Chủ tịch UBND phường, yêu cầu và nhiệm vụ mới của chính quyền hai cấp đòi hỏi cán bộ cấp xã phải là những người hiểu việc, có chuyên môn, chủ động tham mưu và trực tiếp “tác chiến” từng vụ việc.

Từ ngày 1/7, mỗi xã, phường có 4 đơn vị cấp phòng gồm Trung tâm phục vụ hành chính công, Văn phòng, Kinh tế hạ tầng đô thị và Văn hóa xã hội. Sau sắp xếp, cấp xã nhận 70% nhiệm vụ từ cấp huyện chuyển về. Với từng phòng chuyên môn, khối kinh tế hạ tầng đô thị thực hiện 165 nhiệm vụ, khối văn xã có 85 nhiệm vụ. Mỗi phòng phối hợp làm việc với 5-6 sở, ngành.

Theo quy định tạm thời bố trí biên chế, mỗi xã, phường có bình quân 32 người, nếu tăng 2.000 dân được thêm một người nhưng tổng công chức không quá 50 đối với xã và 70 với phường. UBND phường Cát Lái có 60 nhân sự là những cán bộ được gộp từ hai phường cũ và từ cấp trên đưa về được bố trí vào các vị trí tùy theo khả năng và bộ phận công tác trước đó.

Tuy nhiên, theo ông Quan, sau gần ba tháng vận hành, địa phương gặp một số khó khăn do nhiều cán bộ không có chuyên môn phù hợp lĩnh vực phụ trách và chưa quen cách làm việc mới. Với cán bộ phường, khó khăn đầu tiên là tư duy, cách thức tiếp cận công việc. Trước khi bỏ cấp huyện, cán bộ phường quen làm công tác thừa hành, tác chiến theo sự vụ. Giờ đây, khi phải tham mưu, đề xuất để thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước trên các lĩnh vực một cách chủ động thì gặp nhiều bỡ ngỡ, lúng túng.

Cán bộ được đưa về từ TP Thủ Đức cũ cũng không thuận lợi hơn. Nhiều công chức được điều động về để phụ trách các lĩnh vực mới ở cấp phường như Chuyển đổi số, Nội vụ, Quy hoạch đô thị, Tư pháp, Đầu tư… nhưng chuyên môn không phù hợp với vị trí việc làm. Ví dụ cán bộ phòng khoa học công nghệ được phân công phụ trách chuyển đổi số nhưng trước đó vốn là kế toán. Cán bộ về làm công tác nội vụ thì trước đây làm lưu trữ…

Theo lãnh đạo phường Cát Lái, các cán bộ này không dở mà ngược lại giỏi chuyên môn ở lĩnh vực họ được đào tạo, song khi bố trí vào các chức danh theo điều động là không phù hợp. Nếu bố trí đúng chuyên môn thì nơi đó đã có người, dẫn đến tình trạng cán bộ vừa thừa vừa thiếu. Đặc biệt mảng quy hoạch đô thị, kinh tế đầu tư là mảng hoàn toàn mới, phường không có cán bộ chuyên môn lĩnh vực này.

“Tất cả những khó khăn đó đã dồn áp lực lên đội ngũ cán bộ lãnh đạo cấp phòng và lãnh đạo UBND”, ông Quan nói. Có những công tác buộc phải cầm tay chỉ việc hoặc làm thay, vừa làm vừa hướng dẫn anh em để đảm bảo yêu cầu, tiến độ thực hiện nhiệm vụ, không để tồn đọng hồ sơ, công việc.

Tương tự Cát Lái, một số vị trí ở phường Gò Vấp đang thiếu cán bộ hoặc người được phân công chưa phù hợp với chuyên môn. Ông Nguyễn Hữu Tài, Phó chủ tịch UBND phường, ví dụ vị trí cán bộ nội vụ. Khi còn cấp quận, phòng Nội vụ được chia thành nhiều mảng chuyên sâu như chính sách, lao động, hội quần chúng, thi đua – khen thưởng, kỷ luật, công tác cán bộ… Khi bỏ quận, cán bộ phòng Nội vụ được phân về các phường, Gò Vấp tiếp nhận công chức vốn chỉ phụ trách mảng quản lý lao động, văn thư lưu trữ.

“Từ một lĩnh vực chuyên sâu, nay phải đảm nhận tất cả nhiệm vụ chưa từng làm nên gặp rất nhiều khó khăn”, ông Tài chia sẻ.

Bên cạnh đó, phường cũng thiếu cán bộ có chuyên môn về quy hoạch, hạ tầng và đô thị, vốn là lĩnh vực hoàn toàn mới. Trước đây cán bộ phường chỉ thực hiện thủ tục cấp phép sửa chữa nhà nay đảm nhiệm cả cấp phép xây dựng. Đây là công việc đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao, bao gồm khả năng đọc và phân tích bản vẽ chi tiết, tính toán mật độ xây dựng, cũng như nắm rõ đặc thù của từng khu dân cư.

Mặt khác, Nghị định 118 về thực hiện thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa quy định công chức được cử làm việc tại Trung tâm Phục vụ hành chính công phải có thâm niên công tác tối thiểu hai năm trong ngành, lĩnh vực phân công. Theo lãnh đạo phường Gò Vấp quy định này gây khó khi địa phương bố trí cán bộ. Lý do công chức tại các quầy của Trung tâm chủ yếu hướng dẫn người dân nộp hồ sơ và nhận kết quả, không trực tiếp thụ lý, giải quyết. Trong khi đó, công chức đáp ứng đủ thâm niên, kinh nghiệm cần ưu tiên bố trí đảm nhận các nhiệm vụ chính tại các phòng chuyên môn.

“Đưa cán bộ có chuyên môn, kinh nghiệm ra Bộ phận một cửa để đúng quy định thì các phòng thiếu người giải quyết công việc. Điều này tạo áp lực lên đội ngũ hiện có khi phải đảm nhận cùng lúc nhiều đầu việc, đa mảng”, ông Tài nói.

Trước mắt, lãnh đạo UBND phường cùng các phòng chuyên môn trực tiếp tham gia giải quyết công việc, đồng thời thành lập nhóm trao đổi nội bộ, tăng cường ứng dụng công nghệ để rút ngắn quy trình xử lý hồ sơ. Tuy nhiên, về lâu dài, để bộ máy hoạt động hiệu quả, phường rất cần có sự bổ sung nhân sự đúng chuyên môn và được đào tạo bài bản.

Bà Phạm Thị Thanh Hiền, Giám đốc Sở Nội vụ TP HCM, cho rằng do sáp nhập cơ học, dồn cán bộ các phường lại với nhau hoặc phân bổ cán bộ từ cấp huyện về xã, phường chưa đồng đều nên xảy ra trường hợp một vị trí có nhiều cán bộ cùng chuyên môn nhưng có lĩnh vực lại thiếu. Đặc biệt nhóm quan trọng như đất đai, xây dựng, môi trường, quản lý dự án, tài chính thiếu người ảnh hưởng đến công việc phường, xã.

Lãnh đạo một phường sau sáp nhập ở khu vực quận 12 cũ nói thêm trước đây cấp huyện có ít nhất 10 phòng chuyên môn, chia nhỏ từng lĩnh vực. Trong mỗi phòng đều có kế toán, văn thư lưu trữ, chuyên viên thực hiện nhiệm vụ. Khi sáp nhập, quận cho cán bộ tự nguyện đăng ký về phường nên có nơi nhận hơn một nửa là kế toán. Có phường mới được sáp nhập từ 4 phường cũ khiến cán bộ tăng vọt nhưng một vị trí có thể có đến 4 người cùng chuyên môn.

Tại cuộc họp Thành uỷ mới đây, Bí thư Thành uỷ Trần Lưu Quang cũng cho rằng phường, xã thừa là do “gom học cơ học lại” và thiếu những người làm được việc. Ví dụ, nếu một phó chủ tịch quận phụ trách văn xã giờ về làm chủ tịch phường sẽ gặp khó khăn khi ký những hồ sơ giải ngân đầu tư công hàng nghìn tỷ đồng. “Họ không biết làm như thế nào trong khi cán bộ tham mưu cũng yếu”, ông Quang nói.

Để giải quyết, ông Quang cho rằng đối với các việc thuộc thẩm quyền của thành phố, cần phân cấp mạnh mẽ xuống dưới, kèm đó là hướng dẫn cụ thể, rõ ràng. Thành phố cũng xây dựng kênh thông tin để tiếp nhận các vướng mắc, rắc rối từ dưới lên để cùng tiếp cách giải quyết.

Để giải quyết tình trạng áp lực công việc lớn, biên chế chưa đáp ứng đủ, thiếu hụt cán bộ chuyên môn, bà Hiền cho biết Sở Nội vụ sẽ phối hợp Học viện Cán bộ thành phố và Trường Đại học Kinh tế để tổ chức đào tạo và đào tạo lại các vị trí hiện nay đang rất thiếu ở cấp xã. Các lớp đào tạo lại được tổ chức tập trung vào các lĩnh vực quan trọng như đấu thầu, thẩm định giá đất, và kế toán. Các địa phương đang tổng hợp danh sách cán bộ để sớm tổ chức được lớp.

Lê Tuyết