Chủ nền tảng bán lẻ online có thể phải định danh người bán hàng trên mạng trong nước qua VNeID, theo dự thảo Luật Thương mại điện tử.
Sáng 22/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự Luật Thương mại điện tử. Thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Bộ trưởng Công Thương trình bày tờ trình, Thứ trưởng Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết dự luật lần này quy định trách nhiệm cụ thể của chủ nền tảng, người bán và người livestream trên các sàn thương mại điện tử.
Theo đó, các nền tảng thương mại điện tử phải công khai thông tin về người bán, sản phẩm, dịch vụ, điều kiện và chính sách giao hàng, cũng như cơ chế thanh toán, giải quyết tranh chấp… Các sàn phải có cơ chế tự kiểm duyệt thông tin trước khi đăng tải, rà soát và gỡ bỏ với các sản phẩm vi phạm.
Một trong các điểm mới của dự luật là chủ quản nền tảng bán hàng trực tuyến có trách nhiệm định danh người bán hàng trong nước trên mạng qua VNeID. Người bán nước ngoài sẽ được định danh qua giấy tờ chứng minh tính hợp pháp.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân trình bày Tờ trình tại phiên họp, ngày 22/9. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội
Với hoạt động livestream, chủ quản nền tảng phải xác thực danh tính người livestream, công khai và có biện pháp kiểm soát thời gian thực nội dung bán. Các nền tảng cũng có trách nhiệm lưu trữ toàn bộ dữ liệu (hình ảnh, âm thanh) của buổi livestream trong ít nhất 1 năm.
Với người bán (chủ sở hữu hàng hóa, dịch vụ), họ phải cung cấp cho người livestream các thông tin về tên, xuất xứ hàng, bên chịu trách nhiệm về chất lượng hàng, dịch vụ…
Người livestream không được cung cấp thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn về công dụng, xuất xứ, chất lượng, giá và các chính sách hậu mãi, bảo hành liên quan hàng hóa và dịch vụ. Họ phải thực hiện đúng nội dung quảng cáo đã được cơ quan có thẩm quyền xác nhận.
Dự thảo luật cũng bổ sung quy định về “quản” các sàn bán online có yếu tố nước ngoài. Theo đó, chủ nền tảng nước ngoài sẽ phải thành lập pháp nhân tại Việt Nam nếu rơi vào một trong 3 trường hợp: nền tảng cung cấp giao diện bằng tiếng Việt, dùng tên miền “.vn”, hoặc đạt ngưỡng từ 100.000 lượt giao dịch mỗi năm với người mua trong nước.
Nhà đầu tư chỉ được thành lập pháp nhân qua 2 hình thức, gồm lập tổ chức kinh tế hoặc góp vốn, mua cổ phần. Trường hợp góp vốn vào nền tảng quy mô lớn, họ sẽ phải xin ý kiến thẩm định của Bộ Công an về an ninh quốc gia.
Trường hợp ủy quyền cho pháp nhân tại Việt Nam, họ phải đảm bảo thực hiện đầy đủ các trách nhiệm, ký quỹ tại ngân hàng thương mại hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam. Theo Thứ trưởng Tân, các quy định này nhằm giải quyết các vấn đề liên quan đến bồi thường thiệt hại cho người mua nội địa.
Theo số liệu của Bộ Công Thương, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt đạt trên 25 tỷ USD trong năm ngoái, tăng trưởng 20% so với cùng kỳ. Lĩnh vực này chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ và dịch vụ tiêu dùng cả nước, đứng thứ 3 Đông Nam Á. Dự kiến năm 2030, quy mô thị trường xấp xỉ 63 tỷ USD.
Tuy vậy, bối cảnh nhiều mô hình mới xuất hiện khiến thương mại điện tử ngày càng phức tạp. Trong đó, xu hướng siêu ứng dụng – nơi người dùng chỉ cần tải một ứng dụng duy nhất để sử dụng nhiều dịch vụ nhỏ bên trong – đặt ra vấn đề về trách nhiệm pháp lý khi xảy ra sự cố giao dịch, rủi ro lạm dụng dữ liệu cá nhân hoặc cạnh tranh không lành mạnh.
Hoạt động livestream bán hàng hiện mới được quản lý như hình thức quảng cáo, chưa có quy định riêng với các chủ thể tham gia, định danh tài khoản hay nghĩa vụ nộp thuế. Thực tế, có các buổi livestream doanh thu hàng tỷ đồng nhưng Nhà nước không thu được thuế, thậm chí không ít trường hợp thổi phồng công dụng sản phẩm, ảnh hưởng sức khỏe người tiêu dùng.
Ngoài ra, vấn đề hàng giả, xâm phạm sở hữu trí tuệ trên sàn vẫn chưa được kiểm soát triệt để. Hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới tăng trưởng nhanh cũng kéo theo rủi ro hàng giả, kém chất lượng, gian lận giao dịch và nguy cơ thất thu thuế.
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề nghị cơ quan soạn thảo báo cáo bổ sung, làm rõ những tồn tại, “khoảng trống” trong quy định hiện hành về quản lý thương mại điện tử. Việc này nhằm tránh dự luật đưa ra các quy định chung chung, chồng chéo với nội dung đã có tại luật về thuế, quảng cáo…
Theo ông Mãi, cơ quan soạn thảo cần quy định rõ về phạm vi, nội hàm “hoạt động thương mại điện tử”, và làm rõ quy định tương ứng với đặc thù của việc giao kết mua bán hàng hóa so với cung cấp dịch vụ. Bởi, bản chất cách thức và hoạt động dịch vụ rất khác với các nền tảng thương mại điện tử.
Dự kiến, dự Luật Thương mại điện tử sẽ được trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp tháng 10.
Phương Dung