Bé gái tăng 8 cm trong nửa năm do dậy thì sớm

Bé bắt đầu có biểu hiện dậy thì từ 7 tuổi, như nổi mụn, cơ thể có mùi song người nhà nghĩ do bé hoạt động nhiều. Khi bé tăng chiều cao bất thường nửa năm qua, đến Phòng khám Đa khoa Tâm Anh quận 7 khám được ThS.BS.CKI Hạp Tiến Lộc, khoa Nhi, chẩn đoán dậy thì sớm.

Dậy thì sớm là tình trạng các đặc điểm thể chất và thay đổi hormone của tuổi dậy thì xuất hiện ở trẻ sớm hơn bình thường, cụ thể với bé gái là trước 8 tuổi và bé trai trước 9 tuổi. Dấu hiệu dậy thì ở bé gái như ngực phát triển, mọc lông, bắt đầu có kinh nguyệt, tăng trưởng chiều cao nhanh, có mụn trứng cá, thay đổi mùi cơ thể. Bé trai có biểu hiện là tinh hoàn và dương vật to lên, mọc lông ở nách và mặt, vỡ giọng, cao nhanh, cơ bắp phát triển, có mụn, mùi cơ thể.

Với bé Hằng, bác sĩ Lộc giải thích ngực phát triển do tác động của hormone estrogen, còn mùi cơ thể bởi các tuyến mồ hôi hoạt động mạnh dưới ảnh hưởng của hormone sinh dục. Bé tăng chiều cao 8 cm trong nửa năm là tốc độ tăng ở giai đoạn đỉnh khi dậy thì.

“Tốc độ tăng chiều cao trung bình của một bé gái 8 tuổi là khoảng 5-6 cm một năm, tăng trên 1 cm một tháng là bất thường”, bác sĩ Lộc nói, thêm rằng xét nghiệm nồng độ hormone LH trong máu ghi nhận 1.8 IU/L (bình thường dưới 0.3 IU/L). Xét nghiệm LH giúp đánh giá chức năng sinh sản ở cả nam và nữ, giúp chẩn đoán các bệnh liên quan đến buồng trứng, tinh hoàn, tuyến yên hoặc vùng dưới đồi. Bé Hằng thuộc trường hợp dậy thì sớm trung ương, tức có nguồn gốc từ não, cụ thể là vùng dưới đồi và tuyến yên gửi tín hiệu dậy thì đến cơ quan sinh dục quá sớm. Tử cung bé phát triển bất thường do nồng độ hormone estrogen tăng cao để chuẩn bị cho chu kỳ kinh nguyệt.

Kết quả chụp X-quang phát hiện tuổi xương của bé hơn tuổi thật 3 tuổi, tức khoảng 11 tuổi. Dậy thì sớm làm các đầu xương (sụn tăng trưởng) bị cứng lại nhanh, có thể chậm tăng trưởng chiều cao khi trưởng thành mặc dù hiện tại bé cao vọt.

Bé được dùng thuốc ức chế dậy thì sớm để tuyến yên ngưng tiết hormone LH và FSH. Khi không có tín hiệu từ tuyến yên, buồng trứng sẽ ngưng sản xuất estrogen, từ đó kìm hãm sự phát triển các đặc tính sinh dục phụ, chậm tốc độ cốt hóa xương để phát triển chậm lại gần với tốc độ của tuổi thật.

Bệnh lý này cần điều trị lâu dài. Trong 6 tháng đầu, bé được tiêm thuốc ức chế dậy thì mỗi tháng một lần để đảm bảo cơ thể đáp ứng tốt với thuốc, liều lượng phù hợp. Sau đó, bé tiêm 3 tháng một lần và kéo dài đến 11 tuổi, để quá trình dậy thì diễn ra tự nhiên. Bé cũng cần tái khám định kỳ để bác sĩ đánh giá tốc độ tăng trưởng, tuổi xương.

Dậy thì sớm gồm hai loại chính với nguyên nhân khác nhau. Trong đó, dậy thì sớm trung ương từ não như bé Hằng là phổ biến nhất, theo bác sĩ Lộc. Đa số trường hợp ở bé gái không tìm thấy nguyên nhân cụ thể (gọi là vô căn), một số ít có thể do các vấn đề ở não như khối u, chấn thương, nhiễm trùng hoặc bất thường bẩm sinh.

Dậy thì sớm ngoại biên do tuyến sinh dục (buồng trứng, tinh hoàn) hoặc tuyến thượng thận tự sản xuất hormone sinh dục bất thường. Nguyên nhân có thể do u nang buồng trứng, khối u ở tinh hoàn hoặc tuyến thượng thận, trẻ tiếp xúc với nguồn hormone bên ngoài như mỹ phẩm, hóa chất…

Bác sĩ đánh giá các dấu hiệu dậy thì, xét nghiệm máu đo nồng độ các hormone sinh dục như LH, FSH, chụp X-quang tuổi xương, siêu âm hoặc chụp MRI để tìm nguyên nhân. Trẻ có dấu hiệu dậy thì sớm cần đến bệnh viện kiểm tra kịp thời. Nếu dậy thì sớm trung ương, bác sĩ dùng thuốc giúp trẻ đạt được chiều cao tối đa khi trưởng thành, giảm căng thẳng về tâm lý. Nếu dậy thì sớm ngoại biên, điều trị tập trung giải quyết nguyên nhân gốc rễ như phẫu thuật cắt bỏ khối u, nang…

Đình Lâm

*Tên nhân vật đã được thay đổi