Đa số “bang xanh” do đảng Dân chủ lãnh đạo ở Mỹ cho phép người nhập cư trái phép thi bằng lái, trong khi các bang đỏ có xu hướng siết chặt.
Sau vụ tài xế nhập cư bất hợp pháp gốc Ấn Độ Harjinder Singh điều khiển xe đầu kéo quay đầu trái phép trên cao tốc Florida, gây tai nạn khiến 3 người thiệt mạng, người Mỹ đang tranh cãi việc liệu những người vượt biên và cư trú trái phép ở nước này có nên được phép thi bằng lái hay không.
Cảnh sát xác định Singh được bang California cấp bằng lái xe thương mại (CDL), dành cho những người điều khiển các loại xe chở hàng, chở khách cỡ lớn. California là một trong những bang cho phép người nhập cư không giấy tờ thi bằng lái.
Có 19 bang và vùng thủ đô Washington áp dụng chính sách này. Bang Washington ban hành luật này từ năm 1993, hầu hết các bang còn lại như Illinois hay California bắt đầu thay đổi luật từ năm 2012.
Đa số là “bang xanh” ngả về phe Dân chủ, trừ Utah, nơi thông qua luật cho phép người nhập cư trái phép thi bằng lái từ năm 2005, và bang chiến trường Virginia, nơi ban hành luật năm 2020 khi phe Dân chủ kiểm soát nghị viện. Những bằng lái được cấp theo chính sách này không được chấp nhận làm giấy tờ tùy thân liên bang hoặc đi máy bay.
Những bang Mỹ cho phép người nhập cư không giấy tờ được thi và cấp bằng lái xe. Đồ họa: Christian Science Monitor
Chính quyền các bang này lập luận việc cho phép người nhập cư được thi bằng lái sẽ “làm giảm số lượng tài xế không có bảo hiểm, không qua đào tạo, kiểm tra cấp phép lưu thông trên đường, từ đó giúp tăng cường an toàn đường bộ”.
Trung tâm Luật Di trú Quốc gia (NILC), tổ chức vận động phi lợi nhuận Mỹ, tin rằng toàn bộ 50 bang nên cho phép người nhập cư không giấy tờ được thi và cấp bằng lái, lập luận quyền này “xóa bỏ rào cản không cần thiết, đảm bảo mọi người đều có quyền tự do di chuyển trên đường phố Mỹ”.
Theo NILC, luật cấm cũng duy trì nỗi sợ trong cộng đồng người nhập cư về nguy cơ bị cảnh sát hoặc Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan (ICE) bắt trong những lần dừng xe kiểm tra, tạo rào cản đối với khả năng đóng góp kinh tế của họ.
“Bằng lái không chỉ là một loại giấy tờ, mà còn mang lại cơ hội kinh tế, tự do di chuyển và cảm giác gắn bó với cộng đồng. Đây là công cụ thiết yếu giúp mọi người đi làm, đón con, đi khám bệnh một cách dễ dàng và an toàn”, NILC lập luận.
Tuy nhiên, việc cho phép người nhập cư không giấy tờ được thi và cấp bằng lái xe lại vấp phải sự phản đối quyết liệt ở các bang ngả về đảng Cộng hòa, những nơi mô tả đây là “chính sách liều lĩnh, đe dọa công dân Mỹ mỗi ngày”.
Năm 2023, Florida thông qua Dự luật Thượng viện 1718, trở thành bang đầu tiên vô hiệu hóa một số loại bằng lái do bang khác cấp cho người nhập cư không giấy tờ lưu thông ở Florida.
Xe cổ điển trên đường phố San Francisco, California, Mỹ, hồi tháng 6. Ảnh: AFP
Theo luật, hành vi lái xe ở Florida với bằng lái “được cấp riêng cho người nhập cư không giấy tờ” hoặc có ghi chú cho thấy tài xế chưa có tình trạng cư trú hợp pháp được xem là phạm tội, có thể bị phạt tiền hoặc phạt tù.
Hồi tháng 5, Thống đốc Tennessee Bill Lee ký thông qua đạo luật 749, vô hiệu hóa bằng lái được cấp riêng cho người nhập cư không giấy tờ ở bang khác. Luật này có hiệu lực từ năm 2026.
Hồi tháng 2, bang Wyoming thông qua đạo luật có nội dung tương tự, có hiệu lực từ tháng 7, quy định khung phạt tối đa 6 tháng tù, phạt tiền 750 USD với tài xế sử dụng bằng lái dành riêng cho người nhập cư trái phép. Các bang Oklahoma, Alabama, New Hampshire, Montana đang thúc đẩy, xem xét dự luật tương tự.
Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã lên tiếng chỉ trích bang California cấp bằng lái cho nghi phạm nhập cư Singh gây tai nạn ở Florida, cáo buộc Thống đốc California Gavin Newsom “đùa giỡn với sự an toàn của người dân”.
California bác bỏ, lập luận Singh được cấp giấy phép lao động (EAD) năm 2018, dưới nhiệm kỳ thứ nhất của ông Trump. Các bang Mỹ đều coi giấy phép lao động được cấp trong quá trình người nhập cư xin tị nạn là căn cứ hợp pháp để họ thi và lấy bằng lái CDL.
“Anh ta đã có thể đủ điều kiện thi lấy bằng lái ở bất kỳ bang nào. California tuân thủ luật liên bang, điều Tổng thống không hay biết”, phát ngôn viên Thống đốc Newsom nói.
Gần đây, chính quyền Trump đã kiện New York về Luật Quyền riêng tư và Quyền tiếp cận Bằng lái của bang này, còn được gọi là “Luật Đèn xanh”. Luật có hiệu lực năm 2019, cho phép tất cả người New York trên 16 tuổi nộp đơn xin cấp giấy phép học lái hoặc bằng lái tiêu chuẩn, phi thương mại, không dùng cho mục đích liên bang, bất kể quốc tịch hay tình trạng cư trú ở Mỹ.
Tổng chưởng lý Florida Pam Bondi hồi tháng 2 đã chỉ trích New York “ưu tiên người nhập cư bất hợp pháp hơn công dân Mỹ”. Bà Bondi hiện là Bộ trưởng Tư pháp Mỹ.
Đức Trung (Theo Newsweek, ABC45 News, FOX News)